Madencilik Uygulamaları

Madencilik uygulamaları, madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi ve çevresel etkilerinin yönetilmesinde kullanılan teknolojiler, yazılımlar ve yöntemlerin bütünüdür. Yer altında bulunan maden kaynakları, maden kaynağının şekli, boyutu ve konumu belirlendikten sonra hangi yöntem ile çıkarılacağına karar verilir. Bunlar yeraltı madenciliği ve yerüstü madenciliği olarak temelde ikiye ayrılır. Bu uygulamalar, aşağıda yer alan temel yaklaşımlar ile belirlenmektedir.

• Kaynak ve rezerv belirleme: Jeolojik verilerin analiz edilmesi, jeofizik ve jeokimya yöntemleriyle desteklenmiş jeoistatistiksel yaklaşımlar kullanarak belirleme ve tahminleme aşamasıdır.
• Planlama ve tasarım: Açık ocak veya yer altı maden işletmeleri için kazı planları, üretim planları ve jeoteknik yaklaşımlar ile güvenlik önlemlerinin alınması işlemidir.
• Kısa dönemli planlama: Cevher çıkarma süreçlerinin takibi, iş gücü ve makine verimliliğinin artırılması.
• Çevresel yönetim: Atık depolama, su yönetimi, rehabilitasyon ve sürdürülebilirlik çalışmaları.

Bu sayede madencilik faaliyetleri daha ekonomik, güvenli, verimli ve çevreye duyarlı hale getirilir.

Netcad Maden Yazılım Çözümleri

Netcad, Türkiye’de yer alan mühendislik, harita ve CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) alanlarında yazılım geliştirerek kullanıcılarına teknolojik çözümler sağlayan bir yazılım firmasıdır. Türkiye’nin ilk ve tek yerli madencilik yazılımları üreten firması olarak sektörde %85’in üzerinde pazar payına sahiptir. Netcad’in madencilik sektöründe kullanılan ürünleri NETPROMine, NETMine Plan ve MABİS ürünleridir.

NETPROMine: Maden kaynaklarının belirlenmesi aşamalarında, gelişmiş sondaj verilerinin girişi ve yönetilmesi, gelişmiş jeoistatistiksel araçları ile maden kaynaklarının belirlendiği ve simülasyon araçları ile yüzlerce simülasyon işlemlerinin gerçekleştirildiği açık ocak ve yeraltı maden tasarımlarının yapılabildiği üç boyutlu madencilik ürünüdür.

NETMine Plan: Tahminlenen maden kaynaklarının rezerv hesaplarının yapıldığı, açık ocak madenlerinin orta-uzun vade maden planlarının yapıldığı madencilik ürünüdür. Bu ürün ile birlikte gelişmiş optimizasyon algoritmaları kullanılarak, jeoteknik ve tüm proje kısıtlamalarına uyarak kesin ve en iyi çözüm üreten sınır tenör değerlerinin belirlenmesi ile kârlı üretimi hedefleyen modülüdür. NETMine Plan içerisinde yer alan gelişmiş raporlama ve grafik araçlar ile alternatif senaryolarınızı değerlendirebilir ve çalışma sahanız için en uygun üretim planlarını belirleyebilirsiniz.

MABİS (Maden Bilgi Sistemi): Maden mevzuatı ile ilgili tüm süreçlerin yönetildiği, web tabanlı maden bilgi sistem çözümüdür. MABİS maden hukuku ve sözel verilerin dijitalleştirildiği web tabanlı bir platformdur. Eskiden tuttuğunuz excel ve kağıt kargaşasından kurtulmanızı sağlamaktadır. Arşivinizi tamamen bilgisayar ortamında tutmanıza olanak sağlayan bu sistem veri kayıpları, bozuk excel dosyaları ve kağıtların zamanla kaybolmasının önüne geçer.MABİS ile 30’a yakın iş takibini kolayca yapabilir, işyerinizde düzenli veri akışı ve raporlama işlemlerini kolayca yürütebilirsiniz. MABİS’in kendi içerisinde yer alan otomatik uyarı sistemi ile günü gelen izin başvurularınız, ödemeleriniz veya şirket içerisinde takibi zor olan dosyalarınızı mail olarak hatırlatması için görev tanımı yapabilirsiniz.

Madencilikte CBS Uygulamaları

CBS, madencilikte çok farklı kaynaklardan gelen mekânsal verilerin toplanması, analiz edilmesi ve görselleştirilmesinde önemli bir araçtır. Kullanım alanları:

• Jeoloji ve Maden Haritalarının Oluşturulması: Maden yataklarının, fay hatlarının ve jeomorfolojik yapıların, Maden imalat ve üretimi ile ilgili dijital haritaların hazırlanması.
• Arazi Kullanımı ve İzin Yönetimi: Ruhsat alanlarının takibi, yasal sınırların kontrolü.
• Çevresel Etki Analizleri: Atık depolama alanlarının, su kaynaklarının ve ekosistemlerin haritalanması.
• Altyapı ve Lojistik Planlama: Yollar, tüneller, nakliye güzergâhları ve baraj alanlarının planlanması.
• Sürdürülebilirlik Çalışmaları: Rehabilitasyon alanlarının planlanması ve izlenmesi.

CBS, madencilikte daha şeffaf, denetlenebilir ve sürdürülebilir kararlar alınmasına yardımcı olur.

Madencilik Sektörü Çözümleri Neler Sağlar?

Madencilik sektörüne özel yazılım ve mühendislik çözümleri, şu faydaları sağlar:

• Verimlilik: Daha doğru üretim planlarını alternatif planlama senaryolarının minimum kayıpla maksimum cevher çıkarımına hizmet eder.
• Maliyetin Minimize Edilmesi: Yakıt, iş gücü ve zaman kayıplarının azaltılması ile maliyetlerin düşürülmesinde önemli bir rol alır.
• Güvenlik: Şev stabilitesi, fay hatlarının modellenmesi, yeraltı su seviyelerinin belirlenmesi ile su baskını ve göçük risklerinin önceden modellenmesi ile artırılmış güvenlik.
• Çevresel Uyum: Atık yönetimi, rehabilitasyon ve mevzuata uygunluk.
• Dijitalleşme: Verilerin bütünleşik sistemlerde yönetilmesi, yapay zekâ ve IoT entegrasyonları ile endüstri 4.0 yaklaşımına uygun çalışmalar yürütmenize olanak tanır.

Sonuç olarak bu çözümler, madencilik şirketlerine rekabet gücü, sürdürülebilirlik ve risk yönetimi avantajı kazandırır.

Madencilik Su Barajı Uygulamaları

Madencilikte “atık su barajları” veya “sedimantasyon barajları”, madencilik faaliyetlerinde ortaya çıkan atık suların, kimyasal çözeltilerin ve ince taneli malzemenin depolandığı yapılardır. Madencilik operasyonlarında su yönetimi önemli bir yer kaplamaktadır. Cevher zenginleştirme operasyonları yoğun miktarda su tüketimi gerektirir ki bu alanda kapalı devre çalışan zenginleştirme tesisleri kurulmuştur. Bunun dışında,

• Atık Yönetimi: Cevher zenginleştirme tesislerinden çıkan atıkların güvenli şekilde depolanması.
• Çevresel Koruma: Yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının kirlenmesini önleme.
• Stabilite ve Güvenlik: Şev dayanımı ve baraj gövde güvenliği analizleri.
• CBS ve Modelleme: Su barajlarının kapasite hesapları, taşkın senaryoları ve drenaj sistemlerinin planlanması.

Özellikle Türkiye’de; Çöpler, Soma ve Erzincan gibi maden işletmelerinde su barajı uygulamaları kritik öneme sahiptir.

Türkiye Madencilik Sektörünün Gelişimi

Türkiye, jeolojik hareketliliği ve çeşitliliği sayesinde zengin maden kaynaklarına sahiptir.

• Cumhuriyetin İlk Yılları: Etibank gibi devlet kurumlarıyla temel maden arama faaliyetleri.
• 1950-1980 Dönemi: Demir-çelik, kömür ve krom üretiminde artış, kamu yatırımlarının ağırlık kazanması.
• 1980 Sonrası: Serbestleşme, yabancı yatırımcıların sektöre girişi, altın madenciliğinin başlaması.
• 2000'li Yıllar: Teknoloji kullanımı, özel sektörün büyümesi, uluslararası ortaklıkların artması.
• Günümüz: Kritik minerallerin, özellikle ETİ Maden aracılığı ile bor, nadir toprak elementleri ve lityum üzerine yoğunlaşma, dijitalleşme ve sürdürülebilir madencilik yaklaşımlarının benimsenmesi üzerine ciddi atılımlar gerçekleştirmiştir. Ulusal madencilik bilinci gelişmiştir.

Türkiye bugün bor rezervlerinde dünya lideri, altın üretiminde Avrupa’nın önde gelen ülkelerinden biri, ayrıca kömür, krom, bakır ve mermerde önemli üretici konumundadır.